Έλληνας τουρίστας στην Αλβανία. Του Ηλία Μαμαλάκη

Το αεροπλάνο βογκούσε κτυπημένο από τα πλάγια ρεύματα αέρα που κατέβαιναν από τα γύρω βουνά και με ζόρι ακούμπησε στο διάδρομο του αεροδρομίου «Nene Tereza» δηλαδή «Μητέρα Τερέζα» των Τιράνων.
Μέσα σε ένα λεκανοπέδιο με στενά ανοίγματα είναι κτισμένα τα Τίρανα. Πώς να είναι άραγε η σύγχρονη Αλβανία; Σίγουρα η περιέργεια με έφερε μέχρι εδώ. Τι θα δω; Πάντως σοφά πράξανε οι Αλβανοί ονομάζοντας το αεροδρόμιό τους με το όνομα μιας Αλβανίδας καλόγριας παγκοσμίου φήμης και αποδοχής. Σκεφτείτε να το ονόμαζαν  Xόντζα ή Mπερίσα ή Σκεντερμπεη. Αλλού θα πήγαινε ο νους μας, ενώ με το όνομα της Μητέρας Τερέζας μπαίνεις λίγο ήρεμος στη χώρα.
Το πρώτο που παρατηρείς και σε τρελαίνει είναι η πληθώρα των ακριβών αυτοκινήτων κατά ποσοστό 90% Mercedes και BMW. Όχι σαράβαλα όπως στον Λίβανο. Ολοκαίνουργια και απαστράπτοντα, ακόμα και μοντέλα του 12 είδα και μεταξύ άλλων και 6 Bentley που δεν ήταν η ίδια που την ξαναείδα
γιατί άλλαζε το χρώμα κάθε φορά. Πλούτος θα έλεγα μιας πολυάριθμης άφραγκης νομενκλατούρας. Το αυτοκίνητο στην Αλβανία είναι σύμβολο κοινωνικής καταξίωσης και το μαύρο χρήμα κυκλοφορεί άφθονο και αλλάζει χρώμα και γίνεται πολύχρωμο όπως και οι πολυκατοικίες των Τιράνων.
Η Αλβανία είναι ο τελικός προορισμός χιλιάδων κλεμμένων αυτοκινήτων από την Ευρώπη. Εκεί καταλήγουν τα κλεμμένα και πουλιούνται κοψοχρονιά. Εμείς αντίθετα εδώ κλέβουμε δημόσιο και ιδιωτικό χρήμα και αγοράζουμε ακριβά αυτοκίνητα, ενώ αυτοί κλέβουν κατευθείαν τα αυτοκίνητα.
Το μαύρο χρήμα είναι ο βασικός μοχλός μικροεπενδύσεων στην Αλβανία. Πολλά  χωράφια είναι ακαλλιέργητα. Βλέπεις είναι βαριά δουλειά η γεωργία.   Τα μεταχειρισμένα τρακτέρ δεν ενδιαφέρουν κανένα. Κάθονται στις μάντρες και σκουριάζουν. Βιομηχανίες δεν γίνονται εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων. Εδώ όλοι επενδύουν σε υπηρεσίες. Οι ελληνικές τράπεζες μεγαλουργούν. Σχεδόν όλες είναι εδώ. Η Πειραιώς μετονομάστηκε σε Τράπεζα των Τιράνων. Η Cosmote χαλάει κόσμο. Εταιρείες με αλουμίνια πάνε καλά μέχρι και μύλο είχαμε για ένα διάστημα που ο πανέξυπνος ιδιοκτήτης του τον πούλησε εγκαίρως. Το Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ, τεράστιο, περιμένει τους πάμπλουτους Αλβανούς να θεραπευτούν στο 1/3 της τιμής της Αθήνας. Το Αρσάκειο μεγαλουργεί ως σχολείο στα Τίρανα.  Μακράν το καλύτερο σχολείο της χώρας.  Τα Αλβανάκια διδάσκονται όλα τα μαθήματα στα αλβανικά κάνοντας παράλληλα ελληνικά και αγγλικά.
Πριν προχωρήσω θα ήθελα να σας πω και το αστείο της ημέρας. Μια έρευνα που έγινε το 2005-2006 έδειξε ότι στην Αλβανία τότε υπήρχαν 208 BMW το μοντέλο Χ5 εκ των οποίων 3 κυβερνητικά, 3 διπλωματικά, 3 νόμιμα αγορασμένα. Τα υπόλοιπα ευρέθησαν εκεί δια της πλαγίας σε καλή τιμή, είτε από την Ιταλία, είτε από την Ελλάδα αν και μαθαίνω ότι Ελβετοί και Αυστριακοί ψάχνονται.
Οι Έλληνες παρ’ όλο που αρκετοί δραστηριοποιούνται στην Αλβανία δεν είναι πάντα συμπαθείς, πράγμα που καθορίζεται από την αυταρχική συμπεριφορά την εποχή που οι πεινασμένοι Αλβανοί ψάχνανε για ένα μεροκάματο στην Ελλάδα. Αν και πολλοί ομολογούν ότι ένα κομμάτι της ευημερίας τους έτσι όπως την ορίζουν αυτοί τουλάχιστον οφείλεται στην Ελλάδα.
Αντίθετα οι Ιταλοί, αν και εξίσου αντιπαθείς μια και στις μέρες μας πυροβολούν τους λαθρομετανάστες ή βυθίζουν τα καραβάκια τους, έχουν διεισδύσει βαθύτερα στην κοινωνία της Αλβανίας. Παντού ιταλικά κρασιά, παντού ιταλικά αλλαντικά, οι περισσότεροι Αλβανοί μιλούν συμπαθητικά ιταλικά και τα καλύτερα σούπερ μάρκετ και εμπορικά κέντρα ανήκουν στους Ιταλούς. Και οι ντόπιοι κάνουν χίλια μύρια κόλπα για να βγάλουν χρήμα χωρίς να κοπιάσουν.
Η Αλβανία βρίσκεται στην απαρχή μιας κρίσης. Παρά τα νούμερα που δίνουν οι ίδιοι, οι διεθνείς μετρήσεις δίνουν άλλα. Έχουν μια ανάπτυξη που όμως είναι κάτω από 1%. Έχουν όμως μερικά μεγάλα προσόντα.
1.  ξέρουν από φτώχια και δεν την φοβούνται
2.   τα νοικοκυριά δεν χρωστάνε
3.  οι τράπεζες στέκουν καλύτερα στα χάρτινα πόδια τους έχοντας μεταξύ άλλων και ένα χαμηλό λειτουργικό κόστος.
4.  Η δαπάνη της κοινωνικής ασφάλισης είναι ελάχιστη. Βέβαια και οι υπηρεσίες της είναι ελάχιστες.
Εδώ και χρόνια ο Σαλί Μπερίσα μαλάκωσε, αλλά έχει πάντα το πάνω χέρι. Άνθρωπος του βορρά από φτωχή αγροτική οικογένεια, έξυπνος, επίμονος, συντηρητικός, μελετηρός σπούδασε γιατρός και στην Αλβανία και στο εξωτερικό, μπλέχτηκε στο κόμμα και σκαρφάλωσε γρήγορα και σταθερά. Στις μέρες μας ετοιμάζεται να πάει στο Πεκίνο. Κατάλαβε ότι η δύση δεν έχει χρήματα ενώ οι Κινέζοι έχουν περισσευούμενα. Η αντιπολίτευση πάλι υπό τον Έντι Ράμα είναι από τον νότο.
Φιλελεύθερος, θα έλεγα, ελαφρώς μποέμ και με απαλές ελληνικές ρίζες και συνάμα καλλιτεχνικές μια και ο μπαμπάς του ήταν γλύπτης. Ο ίδιος θεωρείται πολύ επιτυχημένος δήμαρχος που εξελέγη 3 φορές, πρώην μπασκετμπολίστας, πρώην ποδοσφαιριστής, πρώην ζωγράφος και με δυνατή φωνή. Δεν κάνει πάντα ό,τι υπόσχεται, αλλά πες-πες κάτι μένει. Για την ώρα δηλώνει νικητής των επόμενων εκλογών. Μια και το έφερε η κουβέντα τουλάχιστον το μισό υπουργικό συμβούλιο είναι ελληνικής καταγωγής. Δεν το παραδέχεται κανένας μην και κατηγορηθεί για κάτι. Και έχουν και μια ελαφριά εχθρότητα για την Ελλάδα. Πού βαδίζει άραγε η Αλβανία; Τρώνε το χρηματάκι που ήρθε εύκολα εκεί, από μετανάστες, από επενδύσεις ξένων, από πιστώσεις που δεν πληρώνουν ποτέ και όλα αυτά κάποια στιγμή θα τελειώσουν. Πρέπει να αντιληφθεί η Αλβανία ότι το μέλλον είναι μέσα στη χώρα τους μόνο με παραγωγικές επενδύσεις, αλλιώς σύντομα θα ξαναγίνουν οικονομικοί μετανάστες.
Όπως πάντα έριξα μια τρυφερή ματιά στο γυναικείο φύλο. Δεν μπορείς να τις πεις όμορφες, αλλά ούτε και άσχημες. Έχουν την τάση να ομορφύνουν μέσα από τα προϊόντα της δύσης. Ντύνονται χαριτωμένα χωρίς εκζήτηση και βέβαια σε πολλές περιπτώσεις είναι μακράν από τις Ευρωπαίες. Τα νέα κορίτσια φοιτήτριες ή εργαζόμενες έχουν ενοποιημένη εμφάνιση όπως λέμε φούστα μπλούζα. Με τζιν, τσιτάκια και που και που κανένα φουτεράκι. Τα παπούτσια όμως δωδεκάποντα. Είναι ευγενικοί και πάντα προσπαθούν να σε εξυπηρετήσουν στο δρόμο. Το Πανεπιστήμιο στα Τίρανα έχει και έδρα ελληνικών σπουδών που βγαίνουν από εκεί απόφοιτοι και μιλούν την ελληνική καλύτερα από εμάς και ξέρουν την ιστορία καλύτερα από εμάς.
Η Αλβανία ήταν μια μεγάλη ευκαιρία συνεργασίας με την Ελλάδα.  Άλλωστε εάν δεν δουλέψεις με τον γείτονά σου με ποιον θα δουλέψεις.  Η ευκαιρία χάθηκε και φταίνε πολλά γι’ αυτό και από τις δυο μεριές.  Η ελληνική ιδιωτική πρωτοβουλία κάτι έκανε, αλλά το χάνει το παιχνίδι σιγά-σιγά.
Οι μικρές επενδύσεις ήταν του τύπου «αρπαχτή». Οι λίγοι σωστοί και καλοί παίχτες είναι ακόμα εκεί και θα είναι για καιρό. Το ελληνικό κράτος από χρόνια κοιμότανε και εξακολουθεί να κοιμάται τον ύπνο του ικανού κλέφτη. Και έτσι αντί να κτίζονται γέφυρες ανάμεσα σε Αλβανία και Ελλάδα το ρήγμα θα βαθαίνει ακόμα  περισσότερο χωρίς ουσιαστικό λόγο και αιτία, απλά και μόνο από τη βλακεία και τον εγωισμό όλων. Οι προσπάθειες που γίνονται από μια μικρή ομάδα Ελλήνων δεν υποστηρίζονται από κανέναν.
Θα επανέλθω με την Αλβανία περιγράφοντάς σας τα Τίρανα, το Μπεράτι και όλη την επαφή που είχα με τους καθημερινούς Αλβανούς.
Θα σας σχολιάσω την διακυβέρνηση Χότζα που τον διαγράφουν σιγά-σιγά από την μνήμη τους και μιλώντας με ένα σοφό ηγέτη της Αλβανίας και ρωτώντας τον για το μέλλον της μου είπε.
- η Αλβανία είναι σαν τον μούστο που σιγοβράζει μέσα στο βαρέλι και κανείς δεν ξέρει εάν θα γίνει ένα στιβαρό νόστιμο κρασί ή ένα ξύδι για πέταμα.
Θα ξαναπάω στην Αλβανία, μου άρεσε.

Ηλίας Μαμαλάκης