Το efficient market hypothesis στη ζωή μας :)

Το efficient market hypothesis (ΕΜΗ) είναι μια εντελώς ανυπόληπτη θεωρία που είχε γνωρίσει κάποια δημοσιότητα στα 70ς και από τότε όλοι (μα όλοι) της κάνουν πλάκα. 
Είναι επίσης μια θεωρία βάση της οποιας δόθηκε το νόμπελ οικονομικών φέτος.
Ως θεωρεία είναι πολύ απλή. Μας λέει πως ό,τι χρειάζεται να ξέρουμε για ένα προϊόν, έχει ενσωματωθεί στην τιμή του. 
Πως η κάθε δεδομένη τιμή εκφράζει ό,τι είναι γνωστό για ένα προϊόν, γιαυτό και οι αγορές είναι efficient δηλαδή αντικατοπτρίζουν την πραγματική αξία ενός προϊόντος κάθε δεδομένη στιγμή. 
Κρέντο αυτής της θεωρίας είναι ότι αν βάλεις μια μαιμού να επιλέξει μετοχές πετώντας βελάκια
στον πίνακα, αυτές οι μετοχές δεν θα πάνε χειρότερα ή καλύτερα από άλλες που έχει επιλέξει ένας επαγγελματίας. Καταλαβαίνουμε πως ειδικά σε περιόδους κρίσης, τέτοιες βολικές παπάτζες δεν τις πιστεύει ούτε ο ταξιτζής που είναι έτοιμος να πιστέψει οτι η χρυσή αυγή είναι πατριωτική οργάνωση.
Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει σοβαρό θεωρητικό ή εμπειρικό υπόβαθρο που να προσφέρει οποιαδήποτε ίχνος εγκυρότητας στη υπόθεση, αυτή αποτελεί κεντρική προϋπόθεση για κάθε θεολόγο της αγοράς. Χωρίς αποτελεσματικές αγορές πως μπορούμε να ισχυριστούμε πως η αγορά είναι ο καλύτερος δυνατός κριτής της αξίας ενός πράγματος? Πώς μπορούμε να πούμε ότι η αγορά ξέρει καλύτερα? Γιαυτό και ένας πολύ συχνός τρόπος υπεράσπισης της συγκεκριμένης θεωρίας είναι να πεις ότι είναι counter-intuitive. Ό,τι δηλαδή μπορεί να φαίνεται εντελώς ηλίθια και ανεγκέφαλη, αλλά διαθέτει μια επιστημονική σοφία που πρέπει να ψάξεις καλύτερα για να καταλάβεις. Λίγο σαν την γνωστή παιδική ερώτηση για τη βαρύτητα που αναρωτιέται αν θα πέσει πρώτα το μπαμπάκι ή το ατσάλι. Μόνο που στην EMH δεν υπάρχει κανένα βαθύτερο περιεχόμενο.
Και τότε γιατί της δώσανε νόμπελ οικονομικών? Νομίζω πως έχουμε καταλάβει πια ό,τι τα νόμπελ δεν είναι και ο ποιο ανεξάρτητος κριτής του κόσμου. Μάλιστα η ματσακωνιά που έκαναν φέτος είναι να δώσουν το νόμπελ σε δύο τύπους που υποστήριζαν την ύπαρξη του ΕΜΗ και σε έναν που έκανε κριτική στην ίδια θεωρία. Ο λόγος που το έκαναν αυτό ήταν για να μην τους πάρουν με τις ντομάτες την ίδια στιγμή που προσπαθούν να υποστηρίξουν τη θεωρία. Διότι στην ουσία είναι σαν να βράβευαν 2 ανθρώπους που πιστεύουν ότι πρέπει να αρχίσουμε το διαπλανητικό εμπόριο με τους αριανούς (ως λύση στα εμπορικά ελλείμματα) κι έναν που αρνείται την ύπαρξή τους (και άρα δεν μπορεί να υπάρξει διαπλανητικό εμπόριο). Το συμπέρασμά μας είναι ότι υπάρχει μια πολύ σοβαρή συζήτηση για το εάν το διαπλανητικό εμπόριο είναι επικερδές ή όχι για τη γη.
Και ο ρόλος του  efficient market hypothesis (ΕΜΗ) στη ζωή μας 
Ωραία τότε γιατί ασχολούμαι με το EMH αντί με το διαπλανητικό εμπόριο? Διότι σε αντίθεση με το διαπλανητικό εμπόριο, το ΕΜΗ είναι μια θεολογία που αφορά την καθημερινότητα πολλών από εμάς. Και αυτό δεν το εννοώ έμμεσα ως θεωρία που οδηγεί τον κάθε στουρνάρη να μας λέει ότι οι ιδιωτικοποιήσεις είναι ο μόνος δρόμος προς τη σωτηρία των ψυχών ημών. Αλλά και πολύ άμεσα σ’ ένα επίπεδο που δεν μπορούμε να φανταστούμε.
Ο λόγος που η εισαγόμενη κρέμα γάλακτος της φάγε έχει εδώ και παραπάνω από 12 χρόνια τη διπλάσια τιμή από την ίδια εισαγόμενη κρέμα του lidl και παρόλαυτά συνεχίζει και έχει πωλήσεις, μας δείχνει την ίδια στιγμή πόσο παπάρα είναι η θεωρία του ΕΜΗ, ενώ ταυτόχρονα μας δείχνει πόσοι πολύ οι άνθρωποι πιστεύουν σε αυτή χωρίς καν να το έχουν σκεφτεί. Ένας θεολόγος για να θολώσει τα νερά θα πει ότι η φάγε έχει χτίσει ένα μπράντ και άλλες παπάρες που δεν δικαιολογούνται ιδιαίτερα αλλά θα τις πει μόνο και μόνο για να μη φανεί ξεβράκωτος, διότι το ΕΜH υποθέτει πως όλες οι πληροφορίες για ένα προϊόν έχουν ενσωματωθεί στην τιμή του. Και η κρέμα γάλακτος της φαγε δεν έχει καμία διαφορά από την αντίστοιχη του lidl, δεν είναι απίθανο να προέρχονται και από τον ίδιο προμηθευτή καθώς παράγονται κάπου στο βορά.
Γιατί όμως αυτό δείχνει ότι πολλοί άνθρωποι έχουν ενσωματώσει την ιδεολογική πεποίθηση του EMH? Διότι χωρίς να έχουν άλλες πληροφορίες, τείνουν να πιστεύουν πως ένα ακριβότερο προϊόν είναι και καλύτερο. Ό,τι πληρώνεις παίρνεις που λέει και το ρητό. Παρότι αυτό είναι αλήθεια για πολλά πράγματα, ολόκληρη η δουλειά του μάρκετινγκ είναι να κάνει ακριβώς το αντίθετο. Να μας ξεγελάσει δηλαδή προκειμένου να πιστέψουμε πως ένα προϊόν αξίζει περισσότερο απ’ όσο τους κοστίζει. Πως το κάνουν αυτό? Με τον λεγόμενο μονοπωλιακό ανταγωνισμό. Όλοι πουλάνε κομπιούτερ, αλλά τα σόνυ είναι μια κατηγορία από μόνα τους.
Αυτά τα γράφω τώρα διότι πρόσφατα έζησα ένα παρόμοιο παράδειγμα και μια “τραυματική” εμπειρία. Η τραυματική εμπειρία ήταν ότι μπήκα μετά από καιρό σε ελληνικό σουπερμάρκετ και θυμήθηκα τις τιμές που πλήρωνα τόσα χρόνια (και πόσο ηλίθια ένιωθα). Το παράδειγμα είναι ότι μερικές μέρες αργότερα, είχα έναν επισκέπτη ο οποίος δεν είχε ιδέα για τα γερμανικά σουπερ-μάρκετ, αλλά έχοντας μηδενικές πληροφορίες (πως θα μπορούσε άλλωστε), θεώρησε πως ένα ακριβότερο προϊόν είναι και καλύτερο ποιοτικά. Στην αρχή δεν έδωσα σημασία ακριβώς γιατί πρόκειται για μια τόσο συνηθισμένη πρακτική, αλλά λίγες μέρες αργότερα μου ήρθε η συσχέτιση με το EMH.
Αυτή η πεποίθηση -λόγω της παγκοσμιοποίησης- είναι ολοένα και περισσότερο ψευδής. Όταν 5-10 εργοστάσια παράγουν το 70% της συνολικής ζήτησης ενός προϊόντος και οι περισσότεροι retailers απλά κοτσάρουν την ετικέτα τους επάνω, αυτός ο συσχετισμός τιμής και ποιότητας παύει να έχει μεγάλο νόημα. Γιατί? Διότι η μεγιστοποίηση του κέρδους μια επιχείρησης απέναντι στις υπόλοιπες δεν προέρχεται από το ίδιο το προϊόν (αφού όλοι από τον ίδιο κινέζο αγοράζουν), αλλά από την αντίληψη που θα καταφέρει να δημιουργήσει η εταιρία στον καταναλωτή για την ποιότητα του προϊόντος.
Και πουθενά άλλου (σε σχέση με τις χώρες που έχω επισκεφθεί στη ζωή μου) δεν είναι τόσο ψευδής (αλλά και τόσο ισχυρή) όσο στην ελλάδα. Οι μαμάδες μας αγοράζανε το τάδε πανάκριβο παριζάκι, όχι γιατί ήξεραν ότι είναι καλό (πολύ συχνά δεν ήταν), αλλά γιατί ήθελαν το καλύτερο για τα παιδιά τους και το καλύτερο συσχετιζόταν πάντα με το ακριβότερο. Δεν είναι ότι συχνά δεν έβρισκαν και ακριβά πράγματα που δεν άξιζαν τον κόπο, όμως αυτό συνέβαινε συνήθως σε πράγματα για τα οποία είχαν πληροφορίες. Αν είχες φάει ωραίο ελαιόλαδο, είναι αδύνατο να πιστέψεις ότι η unilever προσφέρει καλό λάδι κι ας είναι ακριβό. Όμως -κι εδώ είναι η δύναμη της φαντασίωσης- όταν δεν είχες καμία γνώση για ένα προϊόν, ήταν πολύ εύκολο να πιστέψεις ότι το ακριβότερο είναι το καλύτερο.
Νομίζω πως πρόκειται για κάτι μεταξύ κατοχικού συνδρόμου και της κατανάλωσης ως διαδικασία κοινωνικής επιβεβαίωσης. Όπως κι αν έχει όμως, μας δείχνει πως η φαντασιακή θέσμιση ενός συστήματος, είναι πολύ πολύ βαθύτερη από την απλή επιβολή του δια της βίας, όπως πολύ βολικά θέλουμε να πιστεύουμε μερικές φορές.

Techie Chan

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Το Loutraki One σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά προτιμά τα Eλληνικά και όχι τα greeklish, το χιούμορ και όχι τις ύβρεις.

Επειδή το Loutraki One πιστεύει στη δύναμη του διαλόγου, αλλά όχι στην εμπαθή και στείρα αντιπαράθεση μόνο για το θεαθήναι, διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά σχόλια που είναι υπέρ το δέον υβριστικά ή άσχετα με το άρθρο, που αναφέρονται σε προσωπικά δεδομένα τoυ αρθρογράφoυ ή που δεν περιέχουν το e-mail του αποστολέα. Tο email των αποστολέων σχολίων δεν εμφανίζεται δημόσια.