Η κυβέρνηση κρύβει τα νέα μέτρα πίσω από τις κάλπες

Εύλογο και αναμενόμενο η κυβέρνηση να μη θέλει να αναδείξει το ζήτημα δημοσίως λίγες εβδομάδες πριν από τις διπλές εκλογές, ωστόσο η τρόικα κατέστησε την προηγούμενη εβδομάδα κάτι περισσότερο από σαφείς τις προθέσεις της: η όποια απόφαση από τους Ευρωπαίους εταίρους για ελάφρυνση της εξυπηρέτησης του δυσβάστακτου ελληνικού δημοσίου χρέους θα συνοδευτεί από ένα ακόμη σκληρό μνημόνιο και μέτρα που, είτε άμεσα είτε έμμεσα, θα θίξουν μισθούς και συντάξεις κατά την περίοδο μέχρι και το 2017.
Η τρόικα, για ακόμη μια φορά, φαίνεται ότι δεν είναι μόνη της. Πάσης φύσεως συμφέροντα – εγχώρια και εισαγόμενα – έρχονται σε επαφή με τους εκπροσώπους των δανειστών και ζητούν να

ικανοποιηθεί – στο όνομα της επιστροφής στον δρόμο της ανάπτυξης – πότε το ένα και πότε το άλλο αίτημα.
Ενοχλούνται τα εν λόγω συμφέροντα πότε από το νομικό πλαίσιο που διέπει το θεμελιώδες δικαίωμα στην απεργία και πότε από τη «μετενέργεια» και των τελευταίων επιδομάτων που έχουν απομείνει (πολυετίες, ανθυγιεινό, σπουδών και παιδιών).

Θα ήθελαν, ενδεχομένως, να απελευθερωθούν πλήρως οι ομαδικές απολύσεις, ώστε να μη χάνουν χρόνο οι εργοδότες όταν αποφασίζουν προγράμματα «εξυγίανσης» και – το κυριότερο – να μη χρειάζεται να καταφεύγουν συχνά-πυκνά στα δαπανηρά προγράμματα εθελουσίας εξόδου.

Ακόμη και τον «σκόπελο» των αποζημιώσεων σε περίπτωση απόλυσης επιχειρούν να ξεπεράσουν με τη μέθοδο των «Εταιρειών Προσωρινής Απασχόλησης», οι οποίες γίνονται ολοένα και πιο «ευέλικτες».

Η πίεση έχει ήδη αρχίσει να κλιμακώνεται και αναμένεται να κορυφωθεί μετά τις διπλές εκλογές του Μαΐου. Το αν θα υπάρξει μια ιδιότυπη «εκεχειρία» εν όψει της κάλπης θα φανεί πιθανότατα μέσα στην εβδομάδα. Μετά τις εκλογές, όμως, στο επίκεντρο ακόμη μια φορά θα βρεθούν οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα αλλά και οι συντάξεις καθώς από τον Ιανουάριο του 2015 ενεργοποιείται και ο νέος τρόπος υπολογισμού, απόρροια του νόμου «Λοβέρδου - Κουτρουμάνη», που είχε ψηφιστεί από το 2010.

•  Θα υπάρξουν αλλαγές;

•  Θα υποκύψει η κυβέρνηση προκειμένου να πάρει ως αντάλλαγμα τη δόση, μια επιμήκυνση στη διάρκεια αποπληρωμής του χρέους και ένα καλύτερο επιτόκιο;

Πολλά θα κριθούν και από το εκλογικό αποτέλεσμα του Μαΐου, καθώς τα δύσκολα η Βουλή θα κληθεί να τα ψηφίσει μετά τον Ιούνιο.

Μέτρα «εδώ και τώρα»

Το «δυστύχημα» για την κυβέρνηση είναι ότι, ακόμη και αν δεν υποχρεωθεί να περάσει μέτρα «εδώ και τώρα» από τη Βουλή, θα χάσει το μεγαλύτερο μέρος του επικοινωνιακού όπλου που λέγεται «πρωτογενές πλεόνασμα». Ανοικτά η τρόικα κατέστησε σαφές ότι θα έχει λόγο στον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η διανομή του.
Ζήτησε πρώτα να εξασφαλιστεί το πρωτογενές πλεόνασμα του 2014 – το οποίο πρέπει να φτάσει στο 1,5% του ΑΕΠ, ήτοι περίπου 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ – και μετά να αποφασιστεί το ποσό που θα δοθεί ως «κοινωνικό μέρισμα». Και όχι μόνο αυτό. Ζητάνε οι δανειστές τα όποια ποσά επιστραφούν στην κοινωνία να διατεθούν για «αναπτυξιακούς λόγους».

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Ότι το ενδεχόμενο να δοθεί δώρο Πάσχα στους συνταξιούχους αρχίζει να μοιάζει περισσότερο με σενάριο επιστημονικής φαντασίας.

• Πόσο θα είναι αυτό το πρωτογενές πλεόνασμα που θα μοιραστεί; Ούτε αυτό είναι γνωστό. Διότι και σε αυτό το επίπεδο υπάρχουν «σκοτεινά σημεία».

• Ποιο άραγε είναι το «περίσσευμα» που προκύπτει από την εκτέλεση του περυσινού προϋπολογισμού, όταν διαπιστωμένα πλέον υπάρχουν 300.000 πολίτες οι οποίοι έχουν καταθέσει αίτηση συνταξιοδότησης, αλλά δεν τους έχει απονεμηθεί ακόμη η σύνταξή τους;

Έρχεται… καύσωνας

Μας περιμένει θερμό καλοκαίρι, διότι πολλά κρίσιμα ζητήματα θα παραμείνουν ανοικτά, όπως:

1 Το τι θα γίνει τελικώς με τους φόρους υπέρ τρίτων. Το θέμα δεν μπορεί να κλείσει τώρα, καθώς η όποια κατάργηση οδηγεί στη δημιουργία «τρύπας» άνω του 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ. Το «έλλειμμα» χτυπάει κατευθείαν τα ασφαλιστικά ταμεία και ειδικά τον ΟΓΑ, ο οποίος θα χάσει περίπου 1 δισ. ευρώ αν τεθεί ζήτημα κατάργησης του πόρου.

Οι φόροι υπέρ τρίτων αποτελούν θεσμοθετημένους πόρους του ασφαλιστικού συστήματος. Είναι εύκολο να πει κάποιος ότι τους καταργεί. Επειδή όμως υπάρχει θεσμοθετημένη υποχρέωση τριμερούς χρηματοδότησης των ταμείων (που σημαίνει ότι πρέπει να υπάρξει συμμετοχή και του κράτους), η όποια κατάργηση θα υποχρεώσει την κυβέρνηση να καλύψει το κενό με χρήματα του κρατικού προϋπολογισμού.

2 Το ζήτημα των «τριετιών» στους μισθούς. Θα παραμείνει εκκρεμές το αν θα ξανανοίξει το ζήτημα νωρίτερα από το 2017 που προβλέπει ο υφιστάμενος νόμος.

Ως γνωστόν, οι τριετίες έχουν παγώσει με νόμο. Δηλαδή ο νεοπροσλαμβανόμενος παίρνει τα 586 μεικτά και περιμένει να... πέσει η ανεργία για να δει την πρώτη του αύξηση. Όσο για τον παλαιό εργαζόμενο, εξακολουθεί να εισπράττει αυτό που εισέπραττε και πριν από το «πάγωμα», με τη διαφορά ότι, όταν συμπληρώσει την επόμενη τριετία, δεν μπορεί να πάρει αύξηση.

Τι είναι πιθανό λοιπόν να γίνει; Να καταργηθούν οι «τριετίες» και γι’ αυτούς που τις εισπράττουν ήδη. Βάσει νόμου, ο βασικός μισθός και οι τριετίες είναι εξασφαλισμένες μέχρι και το 2016. Επομένως, σε αυτήν τη φάση, δεν αναμένεται να υπάρξει κάποια αλλαγή επί αυτού του θέματος.

Αυτό όμως που ουδείς μπορεί να αποκλείσει είναι μετά τις εκλογές, στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης για τη σύνταξη του μεσοπρόθεσμου προγράμματος για την περίοδο μέχρι και το 2017, το ζήτημα να τεθεί εκ νέου και να ζητηθεί να λήξει νωρίτερα η «νομική προστασία». Το περιθώριο διατύπωσης τέτοιου είδους αιτημάτων από την πλευρά της τρόικας το αφήνει το ίδιο το μνημόνιο, το οποίο αναφέρει:

«Η κυβέρνηση επανεξετάζει τη δομή του συστήματος κατώτατων μισθών, αποτιμώντας την τρέχουσα μεταρρύθμιση, με σκοπό την πιθανή βελτίωση της απλότητας και της αποτελεσματικότητάς του, την υποστήριξη της απασχολησιμότητας, την καταπολέμηση της ανεργίας και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μέχρι τον Μάρτιο του 2014».


Μπαίνοντας στη διαπραγμάτευση με ανεργία 28% και περίπου 1,4 εκατομμύρια ανθρώπους στον δρόμο, αφήνεις περιθώρια στους δανειστές σου να ζητήσουν... ό,τι θέλουν.

3 Το ύψος των συντάξεων. Ούτως ή άλλως είναι προγραμματισμένη η ενεργοποίηση του νέου ασφαλιστικού νόμου από την 1.1.2015 στο κομμάτι του υπολογισμού των συντάξεων. Η Ελλάδα έχει υποχρέωση να διατηρεί τη δαπάνη για τις συντάξεις σε συγκεκριμένα επίπεδα και, σε αυτή τη φάση, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να υπάρξουν αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων μετά τις εκλογές.

Στο κομμάτι της χρηματοδότησης των συντάξεων, τα προβλήματα είναι πολλά και σύνθετα:

• Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών στερεί πόρους από το σύστημα.

• Η ανεργία δεν μειώνεται, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει εισροή «φρέσκων» εισφορών, ενώ οι όποιες προσλήψεις γίνονται, αφορούν, σε ποσοστό περίπου 50%, θέσεις εργασίας μερικής απασχόλησης και... μερικής απόδοσης εισφορών.

• Την ίδια στιγμή, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές αυξάνονται αντί να μειώνονται, ενώ οι ασφαλισμένοι που οφείλουν τόσο στο ΙΚΑ όσο και στον ΟΑΕΕ δείχνουν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις ρυθμίσεις.

•  Τα οικονομικά των ταμείων είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσουν πολύ σύντομα αντικείμενο των διαπραγματεύσεων.

4 Μέσα στο όλο πρόβλημα με τα οικονομικά των ταμείων, μπαίνει και το ζήτημα της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών. Η τρόικα φαίνεται να συμφωνεί με την άμεση μείωση κατά 3,9 ποσοστιαίες μονάδες.

Ωστόσο, επειδή το υπουργείο Εργασίας θέλει η μείωση να προέλθει κατά 2,9 ποσοστιαίες μονάδες από τη μείωση των εργοδοτικών εισφορών και κατά 1 μονάδα από τη μείωση των εισφορών που πληρώνει ο εργαζόμενος, τίθεται ζήτημα από την τρόικα να τηρηθεί αυτό που προβλέπει το μνημόνιο. Δηλαδή να μειωθούν οι εργοδοτικές εισφορές κατά 3,9 μονάδες ανεξάρτητα από το τι θα γίνει με τις εισφορές των εργαζόμενων.

Έτσι, στο τραπέζι έχει πέσει το ζήτημα να ισχύσει μεν η μείωση των 3,9 ποσοστιαίων μονάδων από 1η Ιουλίου, όπως προτείνει η κυβέρνηση, αλλά να προβλεφθεί ότι θα υπάρξει και πρόσθετη μείωση κατά 1 μονάδα είτε μέσα στο 2015 είτε μέσα στο 2016.

Το πρόβλημα έχει να κάνει με το πώς θα χρηματοδοτηθεί αυτή η πρόσθετη μείωση, η οποία ισοδυναμεί με περίπου 200 εκατ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά θα «λείψουν» από το ΙΚΑ, δηλαδή από τα χρήματα για την καταβολή των συντάξεων. Ήδη και με τη μείωση των 3,9 ποσοστιαίων μονάδων το υπουργείο Εργασίας αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα στο να καλύψει το «κενό» που θα προκύψει, ύψους περίπου 800 εκατ. ευρώ.

«Σκάσε και κολύμπα»

Πώς θα λήξει αυτός ο γύρος των διαπραγματεύσεων; Μετά και την απαίτηση του Eurogroup η διαδικασία με την τρόικα να έχει ολοκληρωθεί εντός της εβδομάδας, η ελληνική κυβέρνηση μπαίνει στον «τελικό γύρο» αυτής της φάσης ελπίζοντας ότι εργασιακά και ασφαλιστικά δεν θα τεθούν ως «προαπαιτούμενα» (prior actions) για την εκταμίευση της δόσης. Ως προς αυτό, διατυπώνεται συγκρατημένη αισιοδοξία.

Φαίνεται ότι ακόμη μια φορά «φούσκωσαν» επικοινωνιακά οι απαιτήσεις των δανειστών, ώστε το τελικό «πακέτο» της συμφωνίας να είναι μικρότερο και η κυβέρνηση να εμφανιστεί προς τα έξω, αν όχι ως «νικήτρια», τουλάχιστον όχι ως χαμένη και σε αυτό τον γύρο.

Σε αυτό το πλαίσιο του κυβερνητικού marketing φαίνεται ότι εντάσσεται – για παράδειγμα – το θέμα της ανταπεργίας (lockout) του εργοδότη, το οποίο δεν προβλέπεται από καμία ευρωπαϊκή νομοθεσία και πολύ σύντομα θα φανεί στην πράξη ότι το θέμα τέθηκε ως «πυροτέχνημα».

Η Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες χώρες που είχαν νομοθετήσει το δικαίωμα του εργοδότη στην ανταπεργία. Αυτό είχε συμβεί το 1976 ως «απάντηση» της τότε κυβέρνησης στις απεργιακές κινητοποιήσεις της εποχής. Ο νόμος καταργήθηκε, ενώ πλέον το ζήτημα του lockout χαρακτηρίζεται από εργατολόγους ως αντισυνταγματικό μέτρο.

Δεν φαίνεται να ισχύει το ίδιο για την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου που διέπει το δικαίωμα στην απεργία. Φαίνεται ότι τέθηκε το ζήτημα η απόφαση να λαμβάνεται όχι με την πλειοψηφία των παρευρισκομένων σε μια συνέλευση, αλλά με βάση την απόλυτη πλειοψηφία των εργαζομένων μιας επιχείρησης. Και μόνο αυτή η αλλαγή θα προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων, οπότε το ζήτημα δεν αναμένεται να μπει στο τραπέζι επίσημα, τουλάχιστον σε αυτήν τη φάση των διαπραγματεύσεων.

Κλεισμένη θα πρέπει να θεωρείται η μείωση των εισφορών κατά 3,9 ποσοστιαίες μονάδες σε αυτήν τη φάση, όπως κλεισμένη θα πρέπει να θεωρείται και η υιοθέτηση του μεγαλύτερου μέρους από τις παρεμβάσεις που έχει προτείνει ο ΟΟΣΑ.

Όσον αφορά το ζήτημα των ομαδικών απολύσεων, η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι θα εξασφαλίσει πίστωση χρόνου μέχρι το τέλος του έτους προκειμένου να δοκιμαστεί η δική της πρόταση. Δηλαδή το δικαίωμα βέτο να μη διατηρηθεί για τον υπουργό, αλλά να μπορεί να ασκηθεί στο πλαίσιο του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας.

topontiki.gr