Πολ Κρούγκμαν: Η αδιαλλαξία της Γερμανίας συμβάλει στην παγκόσμια ύφεση

Οι Γερμανοί αξιωματούχοι είναι έξαλλοι με την Αμερική και όχι μόνο εξαιτίας της παρακολούθησης του κινητού της Άνγκελα Μέρκελ. 

Αυτό που τους έχει εξοργίσει τώρα είναι ένα (μεγάλο) σημείο σε μια έκθεση του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ για την εξωτερική οικονομική και νομισματική πολιτική. 

Σε αυτό το σημείο, το υπουργείο υποστηρίζει ότι το τεράστιο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας – ένα ευρύ μέτρο του εμπορικού ισοζυγίου – είναι επιβλαβές, δημιουργώντας «μια αποπληθωριστική διαστρέβλωση στην ευρωζώνη, καθώς και στην παγκόσμια οικονομία».
Οι Γερμανοί χαρακτήρισαν θυμωμένα αυτό το επιχείρημα «ακατανόητο». «Δεν υπάρχουν

ανισορροπίες στη Γερμανία, που να απαιτούν τη διόρθωση της φιλικής προς την ανάπτυξη οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής μας», δήλωσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομικών της χώρας.

Αλλά το Υπουργείο Οικονομικών είχε δίκιο και η γερμανική αντίδραση ήταν ενοχλητική. Αν μη τι άλλο, ήταν μια ένδειξη της συνεχιζόμενης άρνησης των πολιτικών στη Γερμανία, στην Ευρώπη ευρύτερα και για αυτό το θέμα σε όλο τον κόσμο, να αντιμετωπίσουμε τη φύση των οικονομικών προβλημάτων μας. 

Από την άλλη πλευρά, απέδειξε την ατυχή τάση της Γερμανίας να απαντήσει σε οποιαδήποτε κριτική των οικονομικών πολιτικών της με κραυγές θυματοποίησης.

Πρώτον, τα γεγονότα. Θυμηθείτε το σύνδρομο της Κίνας, στο οποίο η μεγαλύτερη οικονομία της Ασίας συνέχισε να έχει τεράστια εμπορικά πλεονάσματα χάρη σε ένα υποτιμημένο νόμισμα. Λοιπόν, η Κίνα εξακολουθεί να έχει πλεονάσματα, αλλά έχουν μειωθεί. Εν τω μεταξύ, η Γερμανία έλαβε τη θέση της Κίνας: πέρυσι η Γερμανία, και όχι η Κίνα, είχε το μεγαλύτερο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών στον κόσμο. Και, ως ποσοστό του ΑΕΠ, το πλεόνασμα της Γερμανίας ήταν περισσότερο από δύο φορές μεγαλύτερο από της Κίνας.

Τώρα, είναι αλήθεια ότι η Γερμανία έχει μεγάλα πλεονάσματα για σχεδόν μια δεκαετία. Αρχικά, όμως, τα πλεονάσματα αυτά συνδυάστηκαν με μεγάλα ελλείμματα στη νότια Ευρώπη, τα οποία χρηματοδοτηθήκαν από μεγάλες εισροές της γερμανικής πρωτεύουσας. Η Ευρώπη στο σύνολό της εξακολουθεί να έχει περίπου ισορροπημένο εμπόριο. Στη συνέχεια ήρθε η κρίση και οι ροές κεφαλαίων προς την περιφέρεια της Ευρώπης κατέρρευσαν. Τα έθνη οφειλέτες εξαναγκάστηκαν – εν μέρει εξαιτίας της επιμονής της Γερμανίας – σε σκληρή λιτότητα, η οποία εξάλειψε τα εμπορικά ελλείμματά τους. Αλλά κάτι πήγε στραβά. 

Η μείωση των εμπορικών ανισορροπιών θα έπρεπε να είναι συμμετρική, με τα πλεονάσματα της Γερμανίας να συρρικνώνονται, μαζί με τα ελλείμματα των οφειλετών. Αντ’ αυτού, όμως, η Γερμανία απέτυχε να κάνει οποιαδήποτε ρύθμιση: τα ελλείμματα στην Ισπανία, την Ελλάδα και αλλού συρρικνώθηκαν, αλλά το πλεόνασμα της Γερμανίας όχι.

Αυτό ήταν ένα πολύ κακό πράγμα για την Ευρώπη, επειδή η αποτυχία της Γερμανίας να προσαρμοστεί μεγέθυνε το κόστος της λιτότητας. Πάρτε για παράδειγμα την Ισπανία, τη μεγαλύτερη χώρα με έλλειμμα πριν από την κρίση. Ήταν αναπόφευκτο ότι η Ισπανία θα αντιμετωπίσει μια περίοδο ισχνών αγελάδων, καθώς έμαθε να ζει έτσι. Δεν ήταν, ωστόσο, αναπόφευκτο ότι η ισπανική ανεργία θα φτάσει σχεδόν 27 τοις εκατό και η ανεργία των νέων σχεδόν στο 57 τοις εκατό. Και η αδιαλλαξία της Γερμανίας συνέβαλε σημαντικά στα δεινά της Ισπανίας.

Ήταν επίσης κάτι κακό και για τον υπόλοιπο κόσμο. Είναι απλά μαθηματικά: από τη στιγμή που η Νότια Ευρώπη αναγκάστηκε να τερματίσει τα ελλείμματά της, ενώ η Γερμανία δεν έχει μειώσει το πλεόνασμά της, η Ευρώπη στο σύνολό της έχει μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα, βοηθώντας στο να διατηρηθεί η παγκόσμια οικονομία σε ύφεση. 

Οι Γερμανοί αξιωματούχοι, όπως έχουμε δει, απαντούν σε όλα αυτά με οργισμένες δηλώσεις, ότι η γερμανική πολιτική υπήρξε άψογη. Λυπούμαστε, αλλά αυτό πρώτον δεν έχει σημασία και δεύτερον δεν είναι αλήθεια.

Γιατί δεν έχει σημασία: Πέντε χρόνια μετά την πτώση της Lehman, η παγκόσμια οικονομία εξακολουθεί να είναι σε ύφεση, πάσχοντας από μια επίμονη έλλειψη ζήτησης. Σε αυτό το περιβάλλον, μια χώρα που έχει εμπορικό πλεόνασμα, το κάνει εις βάρος των γειτόνων της -για να χρησιμοποιήσω μια παλιά φράση. Εκτρέπει τις δαπάνες από τα αγαθά και τις υπηρεσίες τους προς τα δικά της και ως εκ τούτου αφαιρεί θέσεις εργασίας. Δεν έχει σημασία αν το κάνει αυτό κακόβουλα ή με τις καλύτερες προθέσεις, αλλά το κάνει πάντα.

Επιπλέον, όπως συμβαίνει, η Γερμανία δεν είναι άμοιρη ευθυνών. Μοιράζεται ένα νόμισμα με τους γείτονές της, ωφελώντας σημαντικά τους γερμανούς εξαγωγείς που τιμολογούν τα προϊόντα τους σε ένα αδύναμο ευρώ, αντί για ένα σίγουρα δυνατό γερμανικό μάρκο. Ωστόσο, η Γερμανία απέτυχε να παραδώσει το δικό της παζάρι: για να αποφύγει μια ευρωπαϊκή ύφεση, έπρεπε να δαπανά περισσότερα καθώς οι γείτονές της αναγκάστηκαν να ξοδεύουν λιγότερα, και δεν το έπραξε.
Οι Γερμανοί αξιωματούχοι, φυσικά, δεν θα αποδεχτούν τίποτα από όλα αυτά. Θεωρούν τη χώρα τους ένα λαμπρό πρότυπο που πρέπει να υιοθετήσουν όλοι και το άχαρο γεγονός ότι δεν μπορούν όλοι να έχουν γιγαντιαία εμπορικά πλεονάσματα απλά δεν μετρά.

Και το θέμα είναι ότι δεν είναι μόνο οι Γερμανοί. Το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας είναι επιζήμιο για τον ίδιο λόγο που η διακοπή των κουπονιών για τρόφιμα και τα επιδόματα ανεργίας στην Αμερική καταστρέφουν θέσεις εργασίας – και οι Ρεπουμπλικάνοι πολιτικοί είναι περίπου τόσο δεκτικοί όσο οι γερμανοί αξιωματούχοι με όποιον προσπαθεί να επισημάνει το λάθος τους. Κατά το έκτο έτος της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, της οποίας η ουσία είναι ότι δεν υπάρχουν αρκετές δαπάνες, πολλοί πολιτικοί εξακολουθούν να μην καταλαβαίνουν. Και φαίνεται ότι δεν θα καταλάβουν ποτέ.

www.nytimes.com