“Κανόνας πρώτος: Δεν υπάρχει κανόνας κανείς.” Οδυσσέας Ελύτης
Ας είμαστε ειλικρινείς: Δεν υπάρχει Ιερό Δισκοπότηρο
της συγγραφής. Υπάρχουν μόνο ελεεινοί ιππότες που βολοδέρνουν στα πέρατα
της γης καβαλώντας τα φανταστικά τους άλογα.
Αγνοείστε επιδεικτικά όλους εκείνους τους επιτήδειους
που υπόσχονται ότι θα σας μάθουν, μέσα σε ένα μήνα ή σε 280 σελίδες,
πως να γράψετε το επόμενο μπεστ-σέλερ ή πως θα γίνετε ο νέος
Ντοστογιέφσκι. Οι συνταγές είναι για τη μαγειρική, όχι για την τέχνη.
Αν υπήρχε ένα εγχειρίδιο ορθής γραφής και όλοι
έγραφαν σύμφωνα με τις οδηγίες του, τότε η λογοτεχνία θα έμοιαζε με το
μουμιοποιημένο σώμα του Λένιν: Τόσο ζωντανή, τόσο επαναστατική.
Από την πρώτη μέρα του σχολείου, ίσως
και νωρίτερα, μαθαίνουμε να τηρούμε ευλαβικά κάποιους
κανόνες:
Γραμματικής, συντακτικού, ορθογραφίας. Ακόμα και η δομή ενός κειμένου
πρέπει να βασίζεται στους καλούς, πατροπαράδοτους κανόνες.
Η φαντασία γίνεται συνώνυμη της
ανταρσίας και κάθε απόπειρα απεγκλωβισμού από τους κανόνες επιβραβεύεται
με ένα πρόχειρο σχόλιο του φιλόλογου: «Είσαι εκτός θέματος! Πάλι!» Έτσι ο 16χρονος Χόλντεν Κόλφιλντ το σκάει από το σπίτι και γίνεται «Φύλακας στη Σίκαλη».
Θα το πω λακωνικά (κάτι το οποίο δεν συνηθίζω): Ξεπεράστε τους κανόνες!
Και
θα τολμήσω να έρθω σε σύγκρουση με τον Ελύτη (τόλμη βολική, αφού ο
ποιητής έχει αποδημήσει εις τόπον ποιητικόν) και να δηλώσω ότι υπάρχει
ένας και μόνο κανόνας για τη γραφή:
Το κείμενο δεν πρέπει να είναι πληκτικό.
Βεβαίως η πλήξη είναι υποκειμενικό θέμα. Άλλοι πλήττουν με τις ταινίες του Αγγελόπουλου και άλλοι με τις ταινίες του Στίβεν Σίγκαλ.
Παραφράζοντας αδέξια μια ρήση του Αβραάμ
Λίνκολν (που πιθανότατα θα την έχετε ακούσει από τα ρασταφάρι χείλη του
Μπομπ Μάρλει: “You can fool some people sometimes, but you cant fool
all the people all the time”):
“Μπορείς να ικανοποιείς κάποιους αναγνώστες
κάποιες φορές, αλλά δεν μπορείς να ικανοποιείς όλους τους αναγνώστες
όλες τις φορές.”
Κάποιοι θα πλήξουν, ούτως ή άλλως, ό,τι
και να κάνεις. Ακόμα κι αν μάθεις τη γάτα σου να παίζει Ραχμάνινοφ, ενώ
πάνω από το κεφάλι της κρέμεται η Δαμόκλειος Σπάθη. Ακόμα και τότε,
κάποιοι θα πλήξουν. (Μέχρι να πέσει η Σπάθη). Αλλά δεν γίνεται να κάνεις
την πλήξη ευαγγέλιο.
“Για περίμενε, ρε Γελωτοποιέ”, θα με διακόψει τότε ένας καλοπροαίρετος, αν και αγενής, αναγνώστης. “Ωραία
και καλά αυτά που λες, αλλά αν κατάλαβα καλά, αυτό το κείμενο το
γράφεις για να αναφερθείς, για να διαφημίζεις ουσιαστικά, ας μην
κρυβόμαστε πίσω από τις λέξεις, κάποια μαθήματα γραφής που προτίθεσαι να
αρχίσεις.”
“Καλά κατάλαβες,
καλοπροαίρετε-αν-και-αγενή-αναγνώστη, αλλά θα διαφωνήσω με τον όρο
μαθήματα, αφού αυτό προϋποθέτει έναν δάσκαλο και–”
“Περίμενε… Άλλο θέλω να μου
εξηγήσεις… Αφού όλοι οι κανόνες είναι άχρηστοι και δεν υπάρχουν συνταγές
ή μυστικά, τότε τι στο διάολο θα κάνεις σε αυτό το… Συνεργείο σου; Θα
αλλάζεις τις καμμένες φλάντζες;”
“Δικαιολογημένη η απορία σου, καλοπροαίρετε-αν-και-αγενή-αναγνώστη…”
Να πούμε καταρχάς ότι η λέξη “συνεργείο”
δεν επιλέχτηκε τυχαία -αν και μου ήρθε κατά τύχη στο μυαλό. Δεν θα
είναι σεμινάριο γραφής ή διάλεξη περί λογοτεχνίας και άλλων
δαιμονίων. Όσοι έρθουν θα είναι συνεργοί στο έγκλημα, ενάντια στην πληκτική ορθότητα της γραφής και στην πλήξη της κοινοτοπίας.
Δεν θα υπάρχει κάπου κρυμμένος ο
Μπαμπινιώτης, για να παρεμβαίνει σαν θεός και να βάζει τις λέξεις στη
σωστή θέση. (Τα λάθη, άλλωστε, είναι ιδιαιτέρως εποικοδομητικά.)
Ο υποφαινόμενος παλιάτσος θα είναι ο
συντονιστής ενός ιδιόρρυθμου brain storming. Όχι ο δάσκαλος, όχι ο
παντογνώστης, όχι ο “πατερούλης” -που μας κοιτάζει συγκαταβατικά κάτω
από τα μουστάκια του.
Ο καλοπροαίρετος-αν-και-αγενής-αναγνώστης ξεροβήχει και με διακόπτει -ξανά.
“Και γιατί, αντί να έρχομαι στο Συνεργείο σου, να μην πάω να πιω μια μπύρα και να δω την ομάδα;”
“Θα σε παρακαλούσα αυτό ακριβώς να
κάνεις και άσε εμάς τους αφελείς ιδαλγούς να δούμε πως μπορεί να γραφτεί
ένα κείμενο που δε θα θυμίζει το Εργαστήριο Δημοσιογραφίας του Αντέννα ή
τη Βουλή των Εφήβων.”
Πως θα το καταφέρουμε αυτό; Δεν είναι δύσκολο, το μόνο που χρειάζεται είναι φαντασία -και κάποια τεχνάσματα, όπως:
- Μπαίνουμε στα “παπούτσια του άλλου”.
- Ανακατεύουμε αλλοπρόσαλλα matrix.
- Ανακαλύπτουμε από που έρχονται οι ιδέες (και που πηγαίνουν).
- Παραφράζουμε τους κλασικούς και βεβηλώνουμε τους αρχαίους.
- Αναμιγνύουμε ετερόκλητα είδη: Την ποίηση με τις συνταγές μαγειρικής, το δοκίμιο με τη διαφήμιση, την επιστήμη με τα άρλεκιν.
- Υπερβάλουμε σε βαθμό κακουργήματος και ξεγυμνώνουμε την επικαιρότητα με την τεχνική του reductio ad absurdum.
- Κατασκευάζουμε λέξεις και χρησιμοποιούμε με αναπάντεχο τρόπο τις υπαρκτές.
- Ψηλαφούμε τα βασικά τεχνάσματα του κωμικού λόγου.
- Αναζητούμε την περίφημη αυθεντικότητα και εξαπατούμε όσο πιο πειστικά μπορούμε.
- Επινοούμε την μπλογοτεχνία και διασπείρουμε καινά δαιμόνια στο διαδίκτυο.
- Σταματάμε να φοβόμαστε, αψηφούμε τους κανόνες και παίζουμε με τις λέξεις.
Και αυτή είναι μόνο η αρχή, στην
προσπάθεια μας να κάνουμε κάτι περισσότερο από το να μηρυκάζουμε, να
μιμούμαστε, να ξεφωνίζουμε, να εκφοβίζουμε, να γλείφουμε και να
κοινοτοπούμε.
Δεν είναι μια καλή αρχή;
“Όχι!” θα πεταχτεί ξανά αυτός ο τόσο
επίμονος, τόσο καλοπροαίρετος (;), αλλά και τόσο αγενής αναγνώστης (ο
οποίος, οφείλω να ομολογήσω, με βοήθησε πολύ με τις αντιρρήσεις του).
“Όχι”, θα πει, “γιατί δεν πιστεύω ότι γνωρίζεις κάτι παραπάνω από εμένα.”
“Καλά κάνεις και το πιστεύεις,
καλοπροαίρετε-αν-και-αγενή-αναγνώστη. Το ίδιο πιστεύει και ο Σωκράτης, ο
γάτος μου… Αλλά οι πεποιθήσεις είναι εχθρός της αλήθειας… Η οποία είναι
υποκειμενική, ούτως ή άλλως.”
“Μα… Φάσκεις και αντιφάσκεις.”
“Είναι κάτι που συνηθίζουν οι άνθρωποι που δεν γνωρίζουν με βεβαιότητα τίποτα.”
“Παραλογισμός!”
“Ναι, αυτός είναι ο πιο σύντομος ορισμός για τον άνθρωπο και τις πράξεις του.”
“Ρε, άντε και...”
Ο καλοπροαίρετος, αν και αγανακτισμένος αναγνώστης, έφυγε για να πάει να πιεί την μπύρα του.
Ας σας ενημερώσω, προτού γυρίσει, ότι το Συνεργείο θα ξεκινήσει την επόμενη Παρασκευή, 8 Νοεμβρίου, στις 8 και μισή (το βράδυ).
Οι συνεργίες θα γίνονται στο καλλιτεχνικό εργαστήριο “Nelly’s Secret Garden”, στη Θεσσαλονίκη.
Για ερωτήσεις και κρατήσεις (ή αντιρρήσεις) αναζητήστε στο facebook τον Γελωτοποιός Γελωτοποιός ή το Nelly’s Secret Garden.
May the force be with you. Αμήν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το Loutraki One σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά προτιμά τα Eλληνικά και όχι τα greeklish, το χιούμορ και όχι τις ύβρεις.
Επειδή το Loutraki One πιστεύει στη δύναμη του διαλόγου, αλλά όχι στην εμπαθή και στείρα αντιπαράθεση μόνο για το θεαθήναι, διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά σχόλια που είναι υπέρ το δέον υβριστικά ή άσχετα με το άρθρο, που αναφέρονται σε προσωπικά δεδομένα τoυ αρθρογράφoυ ή που δεν περιέχουν το e-mail του αποστολέα. Tο email των αποστολέων σχολίων δεν εμφανίζεται δημόσια.